Unë quhem Juli Ristani.
Për gati 25 vjet kam punuar dhe punoj si gazetare. Shumicën e këtij çerekshekulli kam qenë gazetare terreni: malor, fushor, shoqëror, burrëror etj.
Kam dashur t’u flas njerëzve me zemër në dorë, duke i parë në sy, pa u spërdredhur përgjatë komunikimit tonë. Kam dashur të udhëhiqem nga e vërteta, pa rrena, pa llustra, troç, siç e shoh dhe siç ka ndodhur ngjarja. Kam projektuar tek tjetri nënën time, babanë, dajën në fshat, tezen, të gjithë hallat në Greqi, djalin tim, student ekselent jashtë Shqipërisë.
Ndërsa personazhi fliste, unë pyesja veten: po sikur ky të ishte njeriu yt, çfarë do të bëje? Jam udhëhequr nga parimi: shkëlqe në minutazhin tënd, pra atë çështje që do ta trajtosh, ndrite, realizoje pa asnjë të metë.
Sigurisht ka njerëz që nuk iu pëlqej, por unë them me vete: sa keq që nuk patën mundësinë të më njihnin nga afër. Nuk ndalem shumë tek ky grupim personash dhe energjish. “Vazhdo përpara!”, i them vetes, nuk ke kohë për të humbur me kotësira që kanë si qëllim pikërisht atë: të të thithin energjinë dhe të mos lënë të bësh punën që di ta bësh më mirë, të shkëlqesh.
Një ditë shoqja ime e ngushtë, pasi kishte parë një film, më tha:
“Ti Juli, je ai lloj njeriu besnik, dhe i përgjegjshëm, sa po të vdisja edhe unë dhe burri, siç i ndodhi çiftit në film, do bënim testament që fëmijet të na i rrisje ti.”
Paraja është shumë e mirë, sidomos kur di, e ke kokën plot ide. Por unë kam rendur pas gjërave që zgjasin, kam rendur pas dinjitetit, pas respektit, pas njerëzores, dhembshurisë.
Njeriu nuk flet vetëm me gojë. Flet me gjithçka. Emigrantet dikur në Amerikë, para dhe gjatë luftës së parë botërore, i zgjidhnin edhe nga mënyra si ngjisnin shkallët. Ajo tregonte shumë për atë njeri dhe sa do ta begatonte kombin, ardhja e tij në “tokën e premtuar”.
Njeriu flet me kaligrafinë, me duart, me mimikat, me veshjen e tij. E dini se, në një takim, palët harxhojnë 17 minutat e para vetëm duke bërë mendime për veshjen e palës tjetër. Unë kam zgjedhur që veshja ime të mos flasë fare. Mendimet për të të zgjasin 10 sekonda dhe gjithë kohën tjetër ta marrë personazhi, ndërveprimi me të.
Dollapet i kam plot me rroba, por unë kam zgjedhur bluzë të zezë pambuku, me jakë rrumbullakë, bazike totalisht. Dua që t’i qasem shpejt dhe njerëzisht atij që ka hall, që i qan shpirti për pensionin e ulët, për fëmijët që emigruan dhe i lanë prindërit shurdhë në shtëpi, për studentet që këtej studiojnë mjekësi e inxhinieri, e nga ana tjetër punojnë, per fermerin që rropatet e prape s’fiton, për plakun e braktisur, në fshatin e braktisur, për intelektualin, që po ja merr frymën mediokriteti, solidariteti i të paaftëve, për fëmijët në shkolla që bullohen dhe helmohen me celularë në duar, për gratë që kërrusen nëpër fasoneri për të çuar një lek në shtëpi apo te kryefamiljari që i zhdëp në dru dhe pi.
Për punëtorin në minierë, gradaçelë, shtyllë korenti apo gurore, që vajtjen në punë e di, por kthimin, jo. Për ushtarakun, policin, mësuesin, të tallur e të ulur, për infermieren që po mëson shpejt e shpejt gjermanisht, zonjës apo zotërisë të nëpërkëmbur gjykatave, që i gjeti pensioni me një vandak letrash, por asnjë pronë apo të drejtë. Djali apo vajza në lule të rinisë, që dëndet me ilaçe për trurin, i torturuar nga mendimet dhe mungesa e shpresës.
Unë për këta dhe me këta dua të flas. Gjithë jetën jam prirur të reshtohem krah të pafuqishmit, të shtypurit, të përbuzurit, atij që nuk ka pushtet, hallexhiut, që i digjet xhani, që çfarë nuk do jepte, që një njeri ta dëgjonte sikur edhe 5 minuta, marazin që ka.
Ish-pedagogia ime, në Fakultetin e Drejtësisë, profesore Arta, më tha njëherë e ngazëllyer, teksa përgatiteshim për një intervistë:
“Ti je si ylli i Hollivudit për të varfërit, Juli”.
Ma përmblodhi gjithë punën, lodhjen, mendimet, përgatitjen, sakrificat, me vetëm një fjali.
Gjithçka po na bën presion sot, të dukemi fringo të reja, të mbushim rrudhat me fillera që migrojnë nëpër surrat, duke na hequr identitetin, shprehitë e portretit, duke hequr gjurmët që lanë gëzimet dhe trishtimet. Sa pak po i jepet rëndësi shpirtit, ushqyerjes së tij, lartësimit të vetes.
Hekurosur së jashtmi me botoks, e së brendshmi, të gërryer nga dyshimi, boshllëku, gara që nuk ka të sosur me orën biologjike dhe moshataret tona, shtrirë nëpër shtretërit e “rinimit”. Sa mall kam të shoh në televizor apo celular, një portret jo perfekt, me pak rrudha te buzët dhe sytë, me vetullat normale. Presion i madh ushtrohet mbi ne gratë veçanërisht, sepse e lejojmë edhe ne që të ndodhë. Në Australi një spiker nuk e ndryshoi veshjen në transmetim për një vit rresht. Mendoni, çfarë do kishte ndodhur po ta bënte spikerja këtu këtë gjë?
“Pse vishesh me të zeza?”, më pyesin shpesh. “Të ka vdek’ njeri?” Jo u them, vishem për kollaj. Një mjek vesh gjithë kohën bluzën e bardhë, ajo është diviza e tij. Unë kam vendosur që e imja të jetë e zeza e terrenit.
Nuk është e vërtetë, që kjo ngjyrë ndjell kob, përkundrazi është mjeti im, që t’u jap jetë, të thith thelbin e historive që më rrëfejnë. Ta kapërcej kollaj atë murin e mosbesimit, që ngrenë njerëzit. Nuk dua të harxhojmë minuta për mua, por për problemet, mesazhet e tyre.
Më kanë thënë që në kulturën e Japonisë, e zeza simbolizon dashurinë për jetën, dinjitet.