Gjinia, perspektiva dhe teknologjia: Bootcamp-i tre ditor për të thyer stereotipet dhe formësuar të ardhmen

Nga 26 deri më 28 shtator 2025, Pogradeci u shndërrua në një laborator krijues ku teknologjia, gazetaria dhe ndjeshmëria gjinore u bashkuan për të krijuar një gjeneratë të re profesionistësh të mediave. Boot camp-i intensiv tre ditor, i organizuar nga Albania Women in Audiovisual (AWA) në partneritet me SCiDEV financuar nga Bashkimit Europian, solli një eksperiencë transformuese për 34 pjesëmarrësit e projektit “Breaking the Moulds, Shaping the Future”.

Nga teoria në praktikë: Një proces transformues

Dita e parë: Kur AI takon gazetarinë cilësore

Udhëtimi nisi me eksplorimin e bazave të inteligjencës artificiale dhe potencialit të saj për median, nën drejtimin e Erjon Curraj, ekspert në teknologji dhe inovacion nga SCiDEV. Pjesëmarrësit zbuluan se si Inteligjenca Artificiale (AI) mund të shndërrohet nga një koncept i largët në një mjet praktik për gazetarinë moderne.

Orkidea Xhaferaj kërkuese shkencore dhe eksperte e sigurisë kibernetike nga SCiDEV i çoi pjesëmarrësit më thellë në aspektin praktik, duke i udhëzuar se si AI-ja ndihmon në kërkim, analizë të të dhënave dhe përgatitje përmbajtjeje, duke ruajtur cilësinë gazetareske. Sesioni solli përgjigje konkrete për pyetje që shumë gazetarë dhe krijues përballen çdo ditë.

Dita vazhdoi me një temë që sfidoi të gjithë të rimendonin mënyrën se si tregojnë histori. Sabina Kodra prezantoi konceptin e “male and female gaze” në storytelling se si perspektiva gjinore ndikon thellësisht në mënyrën se si ne krijojmë, shohim dhe interpretojmë narrativat audiovizuale.

Dita e dytë: Krijimi dhe etika

E shtuna ju dedikua etikës, krijimit të përmbajtjes dhe narrativës gjinore. Pjesëmarrësit u ndanë në grupe dhe u përballën me një sfidë konkrete: tema “Shtëpia”. Çdo grup duhej të ndërtonte një histori, reportazh ose dokumentar që kombinonte teknologjinë e IA me ndjeshmërinë gjinore.

Punëtoritë praktike i vunë pjesëmarrësit në qendër të procesit krijues. Ata eksploruan se si të përdorin IA-në për të gjeneruar ide, si të ndërtojnë prompt-e që sfidonin stereotipet në vend që t’i përforcojnë ato, dhe si të krijojnë përmbajtje që është njëkohësisht inovative dhe e ndërgjegjshme. Grupet punuan mbi ide konkrete, duke kombinuar storytelling, perspektivën gjinore dhe IA-në për të krijuar tregime gjithëpërfshirëse. Prezantimet dhe feedback-u në fund të ditës treguan diversitetin dhe fuqinë e bashkëpunimit krijues.

Dita e tretë: Të ardhmen e mediave me përgjegjësi

Dita përmbyllëse solli një reflektim të thellë mbi përgjegjësinë e krijuesve të mediave në epokën dixhitale. Fokusi u zhvendos tek se si të ndërtojmë tregime që reflektojnë barazinë dhe shmangin stereotipet që kemi trashëguar nga narrativat tradicionale.

Diskutimi më i rëndësishëm i ditës u përqendrua tek integrimi i IA me qasje gjinore në media. Pjesëmarrësit eksploruan një realitet shqetësues: algoritmet nuk janë neutralë. Ato trajnohen me të dhëna që shpesh përmbajnë paragjykimet tona kolektive, dhe nëse nuk jemi të vetëdijshëm, rrezikojmë të automatizojmë dhe të amplifikojmë stereotipet që po përpiqemi t’i thyejmë.

U diskutuan mënyrat konkrete për të shmangur këto kurthe: si të bëjmë pyetjet e duhura kur përdorim IA, si të identifikojmë paragjykimet në rezultatet e gjeneruara, dhe si të mbajmë gjykimin njerëzor në qendër të procesit krijues. Ishte një kujtesë e fuqishme se teknologjia është vetëm aq e mirë sa duart dhe mendjet që e udhëheqin.

Reflektimi final solli një moment introspektiv: çfarë kishim mësuar vërtet? Jo vetëm mjete të reja, por një mënyrë të re të të menduarit. Që teknologjia është neutrale, por përdorimi i saj jo. Që IA mund të thyejë ose të përforcojë stereotipe, varet nga ne. Dhe që çdo herë që ndezim kamerën, shkruajmë një tekst, ose përdorim një algoritëm, kemi një zgjedhje: të vazhdojmë të tregojmë histori siç janë treguar gjithmonë, ose të guxojmë të krijojmë diçka të re.

Ekspertiza që udhëhoqi ndryshimin

Tre trajnuesit Erjon Curraj, Orkidea Xhaferaj dhe Sabina Kodra sollën një kombinim unik ekspertize teknike, përvojë gazetareske dhe ndjeshmëri gjinore. Përmes metodologjisë së tyre intensive dhe praktike, ata krijuan një ambient ku mësimi shkonte përtej teorisë dhe bëhej pjesë e identitetit profesional të pjesëmarrësve.

Pse është i rëndësishëm ky bootcamp?

Në një epokë ku teknologjia transformon shpejt mediat, ndërsa çështjet e përfaqësimit gjinor mbeten akoma sfidë, iniciativa si “Breaking the Moulds, Shaping the Future” nuk janë thjesht trajnime janë investime në të ardhmen e mediave shqiptare. Ato krijojnë profesionistë që jo vetëm dinë të përdorin mjetet e reja, por e kuptojnë përgjegjësinë e tyre për të treguar histori që reflektojnë diversitetin e shoqërisë.

Përmes këtij projekti, të financuar nga Bashkimi Europian, Albania Women in Audiovisual në partneritet me SCiDEV po ndërton një rrjet profesionistësh që sjellin freski, përgjegjësi dhe barazi në peizazhin mediatik shqiptar.

Për më shumë informacion rreth projektit dhe mundësive të ardhshme, ndiqni Albania Women in Audiovisual.