Është e vështirë të flasësh për veten, por këtë rrëfim po e ndaj me ju duke ja dedikuar dy gazetareve që kanë humbur jetën mbas luftës me sëmundjen e pashërueshme. Erma Zargocanit gazetare ekonomie dhe Sonila Mesaresë, gazetare për çëshjet e drejtësisë.
Shumë kush më njeh me emrin Anila Hoxha, por për hatër të fakteve dhe të të vërtetës dua t’ju them mbiemri im është Hoxhaj me J në fund, por gërma e fundit ra këtu e në vitin 1999, kur punoja në radio. Isha studente në vitin e dytë, për gjuhë letërsi në Tiranë dhe e nisa emisionin sociokulturor mbas një çmimi me poezi për të rinjtë. Dy nga vargjet e asaj poezie ishin:
“Pse keni frikë nga qentë? Një e lehur qençe dhemb më shumë se një e kafshuar”.
Si një studente që kisha nisur shkollën në 1997, jetoja ende në konvikt. Në një nga mëngjeset kur po vrapoja për emisionin, në hyrje të konviktit u ndesha me dy oficerë policie. Ata thanë se një vajzë ishte gjetur e masakruar në hyrje të qytetit Studenti.
Kozeta ndiqte me ne vitin e dytë për gjuhë letërsi. Ishte vajza e prokurorit Luftar Hyseni që sapo kishte nisur luftën ndaj skafeve në Vlorë, qytetit që ishte kthyer në portën prej nga ku Shqipëria po zbrazej dhe shqiptarët po largoheshin duke vënë bast jetën e tyre.
Pas masakrimit të Kozetës, pashë se si me pyetjet “Pse kishte dalë natën studentja?” bëhej fajtore viktima. Aty pashë burokracinë. Pashë ç’do të thotë të ndihesh i huaj në vendin tënd. Pashë sesi njeriu kthehet në statistikë. Në krim të pazbardhur. Dhe pata frikë.
Ky ishte momenti kur vendosa ta lë radion, ta lë poezinë dhe ndërthurjen me të sepse kisha nevojë që me pyetjet PSE, SI, KUSH, KUR dhe KU të nisja gazetarinë e terrenit, atë gazetarinë që quhet “KRONIKA E ZEZË”, ndryshe, aktualitet.
Vendosa të isha gazetarja që pavarësisht emrit kronikë e zezë, duke filluar në shtypin e shkruar në atë kohë “Republika” dhe “Dita”, të shkruaja artikuj, reportazhe, shkrime të thelluara, ngjarje të ditës duke raportuar kështu pjesën më të dhimbshme.
Më pas, njësoj edhe në televizionet Alsat, Tv Klan dhe sot TCH . Je para kompjuterit, dhe nuk di si ta nisësh fjalinë, si të shkruash, sepse ke parasysh që tjetër gjë është informimi, tjetër kujdesi për të mos helmuar shoqërinë. Dhe tjetër gjë të kërkosh llogari. Tjetër gjë të denoncosh e t’u përmbahesh fakteve. Të gjitha i bashkon e vërteta.
Ajo që kupton në fillim është diçka që ta merr frymën, me raste të duhet të hysh në familje të ndryshme për të ngushëlluar, ti gazetar i kronikës së zezë, që me raste në redaksi do ndihesh si para një muri sepse s’ke pasur zemër t’u kërkosh fotografinë e të ndjerit.
Dhe kështu, ngjarje pas ngjarjesh gazetari jep zë, u bie këmbanave të alarmit për fenomene shoqërore që më herët, letërsia nëpër tragjeditë e lashta i trajton me personazhe të njohur atë dhe nënë – vrasja, incesti, femicidi, tradhëtia, korrupsioni, rebelimi, mashtrimi e deri tek makbethizmi.
Gjatë këtyre viteve kam parë pjesën më të dhimbshme të vendit tim, me tragjedi që nuk gjen fjalë t’i raportosh, kam takuar burra që kanë vrarë gra e që e raportonin si vetvrasje, siç i ndodhi Fitnete Docit investiguar në 2007, gra që që kanë vrarë burrin në dhunë e sipër dhe që më kanë kërkuar ndihmë për fëmijët e harruar nga shteti si Aishe Pojana. Krerë të bandave më të rrezikshme të 1997 që kur dilnin para gjykatës silleshin ende si “të fortë”.
Por të gjithë, të gjithë pa asnjë përjashtim, edhe nëse kisha investiguar ndaj tyre kur dyshonin se po ju prekej një e drejtë, kërkonin gazetarin, edhe sikur më herët ta kishin shpallur “armik” .
Behesh armik sepse pyet pse.
Sot jam 46 vjeç. Shoh një gazetari ku numri më i lartë i reporerëve në terren janë vajza e gra, por ato nuk promovohen siç duhet në karrierën e vërtetë mediatike.
Grua apo burrë, të jesh në gazetari, të jesh reporter terreni, duhet të jesh një makinë që nuk fiket kurrë. Dhe kjo nuk lidhet me konkurrencën, kjo nuk lidhet me prodhimin, as me sasinë e titujve.
Nuk kam pritur që do të ishte e lehtë.
Nuk ka qenë dhe nuk ka për te qenë.
Kam humbur njerëz që ju kam thënë “më prit 5 minuta”, ose të telefonoj unë, por më pas mbi ta kam vendosur si prioritet lajmin duke vrapuar pas tij. Dhe këtë e kupton vetëm një gazetar.
Familja ime ëshë mësuar me mua në tavolinë, por ndërkohë s’jam aty sepse merrem me lajmet. Ata që më njohin e dinë që është e pamundur të përgjigjem nëse jam përfshirë në zbardhjen e një çështjeje.
Dhe sot them: “A duhet të rishpikesha kështu?” Nga dikush që lexonte poezi, u bëra në hulmutuesen që lexon dosje me detaje çnjerëzore dhe që më pas i duhet kohë të procesojë si t’ia risjellë publikut.
A ia vlen që shqetësohem kur shoh një titull grackë që mund të lëndojë dikë? Që mund të ç’edukojë? Që nuk denoncon? A ia vlen të shqetësohem kur lexoj “Gazetari lëshon bombën”?
Kam vendosur të qwndroj.
Nuk e kisha parashikuar që do trajnohesha për gazetare lufte, si në kohën e luftës në Afganistan. Dhe as që do të raportoja nga Ukraina në kohë lufte. Por gazetaria është rruga e jetës sime. Dhe jam e shqetësuar që këtë rrugëtim e kanë lënë gazetarë që ia kishin kushtuar jetën gjithashtu; shumë ikën jashtë vendit.
Të tjerë si Elona Meço rezistuan e rezistuan dhe sot ja ku jemi prapë me një gazetar më pak si ajo.
Po ju sjell shembuj të tjerë për t’ju treguar se nuk është rreziku që e vret gazetarin, gazetarët nuk e braktisin profesionin për këtë shkak. Por mosrespektimi, cënimi i dinjitetit, kontratat e punës, dhe të tëra këto bashkë vrasin duke të lënë gjallë
Dhe qe kjo të mos ndodhe, duhet që ata që i japin këtij misioni të mos u ndodhë si tek tregimi “Princi i lumtur”. Në qytet shkëlqente një statujë. Dukej aq e lumtur. Poshtë njerëzit në varfëri, sëmundje, korrupsion dhe njëmijë halle. Por statuja ishte aty dhe dukej e pandjeshme dhe me çdo gjë në terezi. Megjithatë, statuja vuante teksa vështronte të vërtetën. Me ndihmën e një dallëndysheje , shkuli syrin e parë të rubinit dhe ia dërgoi një familjeje në skamje. Shkuli dhe syrin tjetër dhe ia nisi një të miture që kishte humbur shkrepset që duhet të shiste dhe e kishin kapluar ethet e frikës. Problem mbas problemi shkuli çdo gjë prej vetes, derisa një ditë dikush hodhi vështrimin dhe pa se nuk kishte mbetur më asgjë. Dhe e flakën.